Q&A over zzp’ers en schijnzelfstandigheid

Hulpmiddelen/tools

• Is er een tool of hulpmiddel beschikbaar waarmee wij als werkgever onze zzp’ers goed kunnen informeren over de mogelijke wetswijzigingen rondom schijnzelfstandigheid, zodat zij beter inzicht krijgen in de gevolgen voor hun situatie?

De overheid heeft een aantal tools ontworpen om zowel opdrachtgever als zzp’er duidelijkheid te verschaffen inzake een mogelijke schijnzelfstandigheid:

1. Schijnzelfstandigheid zzp voorkomen. Dit is een vragenlijst (keuzehulp) om te bepalen waar je ongeveer zit.
2. www.hetjuistecontract.nl Aan de hand van 10 vragen krijg je een globaal beeld of er sprake is van een arbeidsovereenkomst of zzp overeenkomst
3. ZZP ja of nee: flyer met voorbeelden en afwegingen.

Keuze van de zzp’er

• Veel zzp’ers die werkzaam zijn in de horeca willen geen arbeidsovereenkomst/in loondienst. Ze kiezen hier zelf voor omdat ze flexibel willen zijn. Waarom wordt daar niet naar geluisterd?

De overheid wil eigenlijk twee zaken bereiken; enerzijds dat er geen misbruik wordt gemaakt van werknemers die min of meer verplicht worden op zzp-basis te werken. Anderzijds ook dat mensen onterecht op zzp-basis werken. In de gespannen arbeidsmarkt zien de zzp’ers een manier om minder belasting en premies te betalen. Het feit dat een zzp’er er dus zelf voor kiest om op die basis te werken en een zzp-overeenkomst met de ondernemer heeft ondertekend, is niet voldoende.

• Ik bied de zzp’ers die ik inhuur regelmatig een vast contract aan, maar dat willen ze niet. Als ik dat kan aantonen, ben ik dan gevrijwaard van boetes en naheffingen?

Nee. Het kan helpen als je kan aantonen dat je de zzp’er graag in loondienst wil nemen, maar als opdrachtgever ben je medeverantwoordelijk als er niet conform de wet wordt gewerkt. Kortgezegd, je bent samen verantwoordelijk voor de juiste contractvorm. Als opdrachtgever kun je ook in deze situatie te maken krijgen met de (fiscale) gevolgen vanwege schijnzelfstandigheid.

• Als een zzp’er schriftelijk bevestigt dat er meerdere opdrachtgevers zijn, kan je dan alsnog als ondernemer verantwoordelijk gehouden worden?

Ja. Het feit dat een zzp’er meerdere opdrachtgevers heeft, is niet het enige punt waarop een zzp-contract wordt beoordeeld. Als er bijvoorbeeld ook sprake is van een (sterke) gezagsverhouding kan de Belastingdienst alsnog oordelen dat dit werk feitelijk in loondienst zou moeten gebeuren.

Opdrachtgevers en opdrachtnemers zijn samen verantwoordelijk voor de juiste contractvorm. Voor zzp of loondienst gelden namelijk andere rechten en plichten. Om te weten wat het juiste contract is, moeten opdrachtgever en opdrachtnemer kijken naar hoe er in de praktijk gewerkt wordt; welke kenmerken horen bij een zzp-klus of een opdracht in loondienst.

Personeelstekort

• Ik maak me zorgen dat een grote groep mensen niet meer in de horeca wil werken op het moment dat ze niet meer als zzp’er aan het werk kunnen. Is die zorg terecht?

Dit gevoel speelt in meerdere branches. Er zijn nu eenmaal werkenden die liever niet in loondienst willen werken. Het is niet duidelijk wat deze werkenden gaan doen op het moment dat ondernemers hen niet meer als zzp’er inlenen. Er bestaat natuurlijk een kans dat een gedeelte van deze werkenden op zoek gaan naar opdrachten in andere branches. Deze regels gelden echter voor heel Nederland, dus ook in andere branches zal er gekeken moeten worden of opdrachten op zzp-basis uitgevoerd kunnen worden of dat er sprake moet zijn van loondienst.

• Vanwege hoog- en laagseizoen heb ik die flexibele schil van zzp’ers nodig. Hoe kan ik dat mogelijk maken?

Het flexibel werken met personeel is onder de huidige wetgeving nog wel mogelijk. Zo kun je onder voorwaarden nog op basis van 0 uren contracten werken. Ook kan er nog op uitzendbasis personeel ingehuurd worden. Wil je weten wat er voor jouw bedrijf mogelijk is, neem dan contact op met KHN Advies.

• Ik wil niet met zzp’ers werken, maar anders heb ik een personeelstekort. Kan het voor de ‘foutieve’ zzp’er onaantrekkelijker gemaakt worden?

Ook voor de ‘foutieve’ zzp’er geldt het risico op handhaving. Bovendien zal wetgeving in de toekomst, bijvoorbeeld de verplichting tot het hebben van een arbeidsongeschiktheidsverzekering, het onaantrekkelijker maken om op zzp-basis te werken. Maar in de praktijk zal vooral de opdrachtgever het meeste last hebben van de handhaving op de zzp contracten en financieel (fiscaal en arbeidsrechtelijk) risico lopen.

Risico ondernemer of zzp’er

• Als ik mijn zzp’er een contract aanbiedt, is er dan een risico dat deze met terugwerkende kracht een dienstverband claimt (met alle financiële gevolgen van dien)?

Niet meer of minder dan dat je geen contract aanbiedt. De wetgeving rondom zzp’ers bestaat al ruime tijd, het enige dat gaat veranderen is de handhaving door de Belastingdienst.

• Het zzp-tarief ligt hoger dan loon voor een werknemer. Als een zzp’er een dienstverband claimt, is dat dan op basis van dat hoge zzp-tarief?

Nee, dat is niet automatisch zo, want een zzp-tarief is anders opgebouwd dan een bruto uurloon en overige arbeidsvoorwaarden. Wel kan discussie ontstaan over wat de hoogte van het uurloon had moeten zijn. Op dit moment is het nog lastig inschatten hoe we dit in de toekomst moeten bezien. De Horeca-cao geeft daarbij het minimale kader van de arbeidsvoorwaarden, waaronder de minimale hoogte van het uurloon.

• Veel zzp’ers hebben zowel kenmerken van werknemer als van zzp’er. Wegen alle kenmerken even zwaar? En als iemand 50/50 zit, hoe weet je dan wat het oordeel gaat zijn?

Bij de beoordeling door de Belastingdienst wordt naar de gehele context gekeken, er zal dus kritisch moeten worden gekeken of er op punten discussie kan ontstaan. Daarna kun je 3 dingen doen:

1. Neem de werkende aan in loondienst
2. Zorg dat de werkende zich meer als zzp’er gaat opstellen. Kijk dus kritisch of je zaken in de samenwerking kan veranderen, zodat de zzp’er meer kenmerken van een zzp’er heeft
3. Laat het zo en accepteer het risico

• Gaat de Belastingdienst met terugwerkende kracht over de laatste 5 jaar heffen bij overtreding? Ook als het twijfelachtig is of het een zzp’er of werknemer is?

Nee. De opheffing van het moratorium heeft geen terugwerkende kracht. De Belastingdienst zal vanaf 1 januari 2025 alleen handhaven op arbeidsrelaties die vanaf die datum niet correct zijn gekwalificeerd. Situaties van vóór 1 januari 2025 blijven onder het moratorium vallen en worden niet met terugwerkende kracht gecontroleerd of beboet, tenzij er sprake is van kwaadwillendheid.

In de praktijk betekent het opheffen van het handhavingsmoratorium dat de Belastingdienst tijdens controles naheffingen kan opleggen als er binnen bedrijven en organisaties sprake is van schijnzelfstandigheid. Zie voor meer informatie de site van de Rijksoverheid.

• Als er boetes opgelegd worden voor het in dienst hebben van een zzp’er die werknemer had moeten zijn, wordt er dan met terugwerkende kracht ook gecorrigeerd op de btw?

Deze vraag hebben wij uitstaan bij de Belastingdienst. Zodra we daar een antwoord op krijgen, zal dit hier worden bijgewerkt.

• Wie draagt de kosten voor sociale premies en loonheffing indien deze afgedragen moeten worden met terugwerkende kracht? Kan dit verhaald worden op de zzp’er?

De Belastingdienst zal bij de inlenende partij aankloppen. Of dit verhaald kan worden op de werkende ligt ten eerste aan de onderlinge afspraken. Als je hier niets over afgesproken hebt, zal het lastig zijn deze kosten te verhalen. Heb je hier wel afspraken over gemaakt, dan lijkt het erop dat de kosten die een werknemer normaal gesproken betaalt, verhaald kunnen worden. De kosten die de werkgever draagt, lijken niet verhaald te kunnen worden. Maar we kunnen hier nog niet veel duidelijkheid over verschaffen, de verwachting is dat door middel van jurisprudentie hier in de toekomst meer duidelijkheid over wordt verschaft.

• Hoe voorkom ik een vordering van de Belastingdienst?

Kijk kritisch naar je zzp-bestand. Kun je niet aannemelijk maken dat er sprake is van een zzp-constructie, dan dien je het contract voor 1 januari 2025 te beëindigen.

• Als iemand een overeenkomst van opdracht tekent dan is het toch vreemd dat deze persoon achteraf gaat claimen dat hij/zij in dienst is? Hoezo gaat de rechter daarin mee?

In het Deliveroo-arrest van 24 maart 2023 heeft de Hoge Raad een aantal criteria geformuleerd voor de beoordeling of iemand werkzaam is op basis van een arbeidsovereenkomst of overeenkomst van opdracht. In de praktijk zie je dat lagere rechters bij de beoordeling van deze kwalificatievraag de Deliveroo-criteria toepassen.

De belangrijkste lijken: organisatorische inbedding (de inbedding van het werk en de werkende in de organisatie en bedrijfsvoering van de opdrachtgever) en ondernemerschap (gedraagt de zzp’er zich als ondernemer).

Werkt diegene bijvoorbeeld op dezelfde werkvloer met werknemers en heeft de werkende dezelfde regels en aansturing, dan wijst dit op een dienstverband. Gedraagt de werkende zich als ondernemer (door bijvoorbeeld aan acquisitie te doen, voor meerdere opdrachtgevers werken, een reputatie op te bouwen), dan zijn dit argumenten tegen een dienstverband. Het feit dat de werkende in eerste instantie heeft getekend voor een zzp-overeenkomst wil dus niet automatisch zeggen dat dit juist is en dat de werkende niets meer kan claimen.

• Als een zzp’er zover uiteindelijk in loondienst treedt, is het dan mogelijk om afspraken te maken waarin de zzp’er afziet van aanspraak op een eerdere arbeidsovereenkomst, bijvoorbeeld via een finale kwijtschelding?

Dit is een arbeidsrechtelijk vraagstuk. Je kan als werknemer in loondienst niet in een overeenkomst tussen partijen afstand doen van bijvoorbeeld de Horeca-cao of het arbeidsrecht.

Inhuur via bureau

• In hoeverre voldoet het inhuren van mensen via een platform als Temper aan de fiscale eisen van zzp’ers?

Er zal altijd moeten worden gekeken naar alle toetsingscriteria. Het is dus niet zo dat het werken via het platform Temper ervoor zorgt dat er wel of geen sprake is van een zzp’er.

• Veel horecabedrijven werken met een schoonmaakbedrijf voor schoonmaak- en afwasdiensten. Hun werknemers voeren bij opdrachtgever schoonmaak- en afwaswerkzaamheden uit op instructie van (management) opdrachtgever, o.b.v. veelal vaste roostertijden, waarbij gebruik wordt gemaakt van materiaal opdrachtgever en er zal minstens af en toe instructie zijn (hiërarchische verhouding). Alles ademt dat dit schijnzelfstandigheid is. Echter is dit het bestaansrecht van uitzendbureaus. Loopt een opdrachtgever risico bij het inhuren van zulke inhuurkrachten puur o.b.v. classificatie schijnzelfstandigheid?

Dit is een lastige vraag om zo te beantwoorden, maar het is niet zonder risico voor jou als inlenend bedrijf. Als we alleen kijken naar de handhaving op schijnzelfstandigheid, dan is de verwachting dat de Belastingdienst gaat handhaven bij de partij die als werkgever moet worden gezien. In bovengenoemd voorbeeld zal dit het schoonmaakbedrijf zijn. Maar stel dat zij de claim van de Belastingdienst niet kunnen betalen en failliet gaan, dan zou er, op basis van de ketenaansprakelijkheid, ook een claim bij jou als inlenend bedrijf neergelegd kunnen worden. Of dit ook gaat gebeuren en of een rechter dit in alle gevallen redelijk vindt is erg situatie afhankelijk en lastig in te schatten.

• Wat is het risico van een zzp’er via Young Ones die op regelmatige basis operationele klussen in de keuken en in banqueting accepteert? Wij zetten alleen de klussen uit en "sturen" daar niet op bij de zzp’er.

Young Ones werkt volgens hun website met freelancers, zijnde zzp’ers. Ze werken dus niet met uitzendkrachten. Dat betekent dat wanneer je inhuurt via Young Ones, je werkt met zzp’ers. En je dus moet toetsen of er sprake is van een zzp’er of werknemer op basis van de gestelde criteria.

• James is een platform waarbij de krachten in loondienst zijn bij James. Als wij die inhuren, wat is dan het risico?

Als ze in loondienst zijn bij het bureau, dan zijn ze dus geen zzp’er. Er wordt dan bijvoorbeeld op uitzendbasis gewerkt. Het uitlenende bedrijf is formeel werkgever en verantwoordelijk. Echter, stel dat zij de premies niet juist afdragen, dan ben je als inlenende partij mogelijk wel aansprakelijk. Zie ook Waar moet ik op letten als ik samenwerk met een uitzendbureau?

Loon

• Hoe zwaar weegt het minimumtarief in de beoordeling van schijnzelfstandigheid, en is het verplicht dat dit altijd minimaal €33 per uur bedraagt om te voldoen aan de criteria voor zelfstandigheid?

Dit bedrag komt voor in het wetsvoorstel VBAR en is dus op dit moment nog niet ingegaan. Het tarief is één van de criteria om te bepalen of er sprake is van schijnzelfstandigheid. Er wordt naar meerdere criteria gekeken. Ligt het uurtarief onder €32,24? (wordt waarschijnlijk €33) Dan bestaat het rechtsvermoeden dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst. Dit rechtsvermoeden kan alleen door de werkende ingeroepen worden.

• Wat is het toegestane minimum uurloon voor zzp’ers?

Dat is er op dit moment nog niet, maar één van de criteria is natuurlijk wel dat de vergoeding duidelijk hoger is dan wat binnen de sector normaal gesproken aan werknemers wordt betaald.

• Iemand die veel op verschillende plekken werkt zal dan meerdere arbeidsovereenkomsten aan moeten gaan. Dit is heel onvoordelig met loonheffingskorting.

Dat is inderdaad vanuit de werkende fiscaal ongunstig. Er loopt een lobby om meer werken en "extra" werken in de horeca fiscaal voordeliger te maken, maar helaas zijn deze regels niet op korte termijn veranderd.

Criteria

• Wat als iemand graag fietst en voor allerlei koeriersdiensten werkt en zichzelf zo profileert als zzp’er? Je kan ook ondernemer zijn naast je baan i.p.v. als hoofdzaak toch? In het weekend fietsen voor Deliveroo als je er zin in hebt? Job slashing?

Je moet op basis van de criteria (kenmerken die horen bij een opdracht als zzp’er of in loondienst) afwegen of sprake is van schijnzelfstandigheid. Het motief van de werkende (hobby of om een hypotheek mee te betalen) doet in beginsel verder niet ter zake. Maar één van de criteria is natuurlijk wel dat de zzp-er zich als ondernemer profileert. Iemand die het werk hobbymatig erbij doet zal op dit punt waarschijnlijk niet als zzp-er ‘scoren’. Dit onderdeel is ook meegenomen in het Deliveroo arrest.

• Ik merk dat de zzp’ers die wij inhuren kwalitatief veel beter zijn vanwege hun eigen verantwoordelijkheid. Zegt dat ook wat over de kwalificatie als zzp’er?

De kwaliteit van het werk is geen toetsingscriterium. Wat wel meeweegt is of de werkende zelf kan bepalen hoe het werk wordt uitgevoerd wordt, of het resultaat wordt beloond in plaats van de inspanning etc.

Nieuwe wet VBAR

• Wanneer wordt het VBAR wetsvoorstel definitief?

De overheid streeft naar 1 januari 2026, maar of dit ook daadwerkelijk gehaald gaat worden is nog niet bekend.

• Ik denk dat een standaard template waarin AOK/ZZP topics worden benoemd, waarbij een zzp’er wordt geattendeerd op de keuzemogelijkheden het meest efficiënt is. Daarbij een afstandsverklaring getekend kan worden, ook in geval van ziek worden of met terugwerkende kracht. Is dit een optie?

Zoals ook in het webinar genoemd, worden standaard modelovereenkomsten niet meer beoordeeld door de Belastingdienst. Bovendien kun je geen clausules opnemen in overeenkomsten die je vrijwaren van handhaving. Uiteindelijk gaat het er om wat er feitelijk gebeurt.

Voorbeelden

• Onze full time ontbijtmedewerker gaat op verlengd vaderschapsverlof 3 maanden. Mogen wij dit invullen met een zzp’er die op meerdere plekken werkt die wel een uniform aan heeft en instructies volgt? En welke volgorde wordt hier aangehouden? Uurtarief, duur of gezag?

Dit is niet zo te beantwoorden, het gaat erom dat er gekeken wordt naar het gehele plaatje en hoe zich dat verhoudt tot de toetsingscriteria.

• Hoe zit het met zzp’ers van AOW-leeftijd?

Daar zit geen onderscheid in. Een AOW-er kan een werknemer zijn of zzp’er, de kernmerken waarop beoordeeld wordt zijn hetzelfde.

• Ik werk met mensen met een verblijfsvergunning. Op basis daarvan mogen ze alleen als zzp’er werken en niet in loondienst. Is dit een geldige uitzondering?

Daar zit geen onderscheid in. Een werkende met een verblijfsvergunning kan een werknemer zijn of zzp’er, de kernmerken waarop beoordeeld wordt zijn hetzelfde. Blijkt uit de criteria dat er sprake zal moeten zijn van loondienst, dan kun je iemand met een verblijfsvergunning die alleen op zzp-basis mag werken dus niet aannemen.

• Is het een optie om ze per dag een arbeidsovereenkomst aan te bieden?

Op zich mag dat, maar vanaf het 4^e contract is er sprake van een contract voor onbepaalde tijd, dus dit lijkt niet een duurzame oplossing te zijn.