Brede bijeenkomst nut en noodzaak van de af- en opbouw van strandpaviljoens

Ongeveer de helft van de 340 strandpaviljoens langs de Nederlandse kust moet namelijk gedurende de winter maanden van het strand af. Doel van het gesprek was om elkaar te informeren en de standpunten van de verschillende partijen te belichten.

De toekomst van strandpaviljoens
De bijeenkomst werd georganiseerd door de Werkgroep Toekomst Strandpaviljoens. Deze Werkgroep is in 2023 opgericht vanuit het Kustpactoverleg. Op 21 maart 2024 organiseerde de Werkgroep een eerste bijeenkomst over de contracten, financierbaarheid en rechtszekerheid van strandpaviljoens. Tijdens deze tweede bijeenkomst op 17 oktober spraken de 25 deelnemers van verschillende Rijkspartijen, waterschappen, gemeenten, natuurorganisaties en strandpaviljoens over de jaarlijkse op- en afbouw. De bijeenkomst leidde tot een goed gesprek met een gemeenschappelijke uitkomst: we willen immers allemaal de kwaliteit van de kust bewaken en een mooi, aantrekkelijk en duurzaam strand.

De Nederlandse Kustvereniging lichtte toe dat de paviljoenhouders beseffen dat men in een uniek en tegelijkertijd kwetsbaar gebied onderneemt. Zij willen daarom dan ook graag toekomstbestendige paviljoens ontwikkelen die aan alle voorwaarden voldoen. Daarbij werd benadrukt dat het alleen gaat over het laten staan van de bouwwerken, niet om het uitbreiden van de exploitatie periode en het al dan niet open mogen zijn in de winter. Echter is de transitie naar meer duurzame bouwwerken voor seizoenspaviljoens lastig: het aanleggen van zonnepanelen, van het gas af en een circulair gebouw met goede ISO waarden zijn vrijwel niet mogelijk. Daarnaast kost de jaarlijkse op- en afbouw veel tijd: de paviljoenhouders zijn hier gemiddeld 1 tot 1,5 maand mee bezig, terwijl zij slechts gedurende 3 tot 4 maanden niet op het strand mogen staan. Ook leidt het opbouwen en weer afbreken van het bouwwerk tot onnodige schade aan het materiaal, hebben seizoenspaviljoens meer risico op brand dan permanente paviljoens en leiden de werkzaamheden tot veel bouwbewegingen, hetgeen de natuur verstoort.

De natuurorganisaties vertelden graag te willen houden aan de seizoensgebonden bebouwing: hierdoor wordt het open karakter van het kustlandschap behouden, kan de natuur zich herstellen is er jonge duinvorming mogelijk. Er is volgens hen echter wel ruimte om het beleid per locatie aan te passen op de lokale situatie: zo zou er bijvoorbeeld op de boulevards meer permanente bebouwing kunnen ontstaan, mits de bebouwing op de natuurstranden sterk wordt ingeperkt.

ABN Amro onderbouwde het gesprek vervolgens met verschillende onderzoeksresultaten. De algemene aanbevelingen zijn dat het permanent laten staan van paviljoens beter is voor mens én natuur. Zo kost het op- en afbouwen veel geld en zijn paviljoenhouders gemiddeld € 100.000 tot € 150.000 euro kwijt aan het afbreken, afbreken, de opslag van het bouwwerk en de inventaris en het weer opbouwen. Geld dat ook kan worden besteed aan het investeren in duurzaamheid en kwaliteit van het paviljoen. Ook leidt de af- en opbouw tot meer stikstofuitstoot in de kwetsbare duingebieden. Niet meer af- en opbouwen komt de natuur ten goede en biedt stikstofruimte voor andere urgente opgaven. Bovendien blijkt uit onderzoek van de TU Delft (2024) dat er tot dusverre geen verband is gevonden tussen de aanwezigheid van permanente paviljoens en de aangroei van de duinen. De vorm van het paviljoen kan hier wel effect op hebben. Een V vorm, schuine plaatsing of plaatsing op palen kan juist als motor dienen voor duinaanwas. De landschappelijke inpassing van de paviljoens is een mogelijkheid om de ruimtelijke kwaliteit van de kust te versterken.

Balans tussen de ontwikkeling van de kust en bescherming van de kwaliteit van het gebied
Na de presentaties was er ruimte voor gesprek en kon iedere partij zijn of haar standpunt toelichten. Uit het gesprek kwam naar voren dat de verschillende partijen niet tegenover elkaar staan, maar juist een gemeenschappelijk doel hebben: het bewaren van een balans tussen de ontwikkeling van de kust en bescherming van de kwaliteit van het gebied. Lokaal maatwerk en locatie specifieke afspraken zijn daarbij van groot belang.

In het beleid van Rijkswaterstaat en de waterschappen staat dynamisch kustbeheer centraal. Het eventueel toestaan van meer permanente bebouwing zou wellicht op bepaalde locaties mogelijk zijn, maar vraagt om afstemming tussen en samenwerking met alle betrokken partijen. Een aantal gemeenten zijn hier al actief bezig. In de Provincie Zeeland wordt bijvoorbeeld slechts één van de 65 paviljoens af- en opgebouwd. De overige 64 paviljoens zijn permanent. Met deze paviljoens zijn heldere afspraken gemaakt over de duurzaamheids- en kwaliteitseisen en wordt samengewerkt om zowel het recreatie- als het natuurstrand leefbaar te houden. Enkele gemeenten in de andere kustprovincies zijn bezig met de herziening van het strandbeleid. Dit gebeurt in nauw overleg tussen de betrokken partijen. Een duidelijke zonering tussen recreatiestrand, waarop meer ruimte aan ondernemen wordt gegeven, en natuurstrand, waarop natuur en landschap strikter worden gewaarborgd, leidt tot positieve signalen van alle partijen. Een aantal gemeenten die nog niet aan de slag zijn, kunnen de inzichten van andere gemeenten benutten en van hun aanpak leren.

Samenwerking leidt tot een duurzaam en kwalitatief aantrekkelijk kustgebied
Lokaal maatwerk, afstemming en samenwerking tussen de betrokken partijen en het maken van duidelijke afspraken over verduurzaming en kwaliteitsverbetering van de huidige paviljoens kwamen uit gesprek naar voren als belangrijke punten waar alle partijen achter staan. In Zeeland is recent een duurzaam paviljoen ontwikkelt waarbij alle partijen hebben samengewerkt. De Werkgroep Toekomst Strandpaviljoens bekijkt of de geleerde lessen hiervan in een vervolg bijeenkomst kunnen worden besproken. De betrokken partijen gaan graag samen aan de slag. We willen immers allemaal een duurzaam en kwalitatief goed en mooi strand en kustgebied.