Update dossier toeristenbelasting Amsterdam; verhoging tarieven

Samen met experts hebben we in overweging genomen of en hoe we onze achterban mee moeten nemen in dit proces (omdat we ook nog in een lobbyproces zitten) en hebben daarvoor onderstaande uitgebreide informatie gemaakt over het proces, de achtergronden, onze acties en uitkomsten tot dusver.

Hoe loopt het proces tot op heden

Verordening Toerisme in Balans
In 2021 is er een verordening Toerisme in Balans aangenomen. Het komt er daarbij op neer dat het college:

• Verantwoordelijk is voor het waarborgen van het aantal toeristenovernachtingen binnen een bandbreedte van 10-20 miljoen overnachtingen (zowel in hotels als via vakantieverhuur van woningen).
• Moet onderzoeken hoe mogelijke regulering van het aantal toeristenovernachtingen kan plaatsvinden met behulp van de toeristenbelasting.

De bezoekersprognose 2023-2025 laat zien dat de genoemde bandbreedte wordt overschreden.

Zie onze reactie op de verordening: Grote teleurstelling over ‘toerismeverordening' | KHN

Visie op Toerisme
Op dringend advies van KHN is er vervolgens een (lange termijn) visie op de bezoekerseconomie ontwikkeld. Zie Visie Toerisme Amsterdam 2035.

Uitkomsten onderzoek prijselasticiteit toeristenbelasting
Uitkomsten van het onderzoek naar prijselasticiteit van toeristenbelasting. Hoofdvraag daarbij was: Welke gevolgen heeft een aanpassing van de hoogte van de toeristenbelasting op toeristische overnachtingen en belastinginkomsten in de gemeente Amsterdam? Wethouders Sofyan Mbarki (Economische Zaken) en Hester van Buren (Financiën) hebben per brief op het rapport gereageerd.

Resultaat (in woorden en getallen) à in basisscenario:

- Verhoging met 5%punt -> daling 600.000 overnachtingen en opbrengstenstijging circa € 60 miljoen
- Verhoging met 10%punt -> daling 1,2 miljoen overnachtingen en opbrengstenstijging circa € 120 miljoen
- Om alleen met het instrument toeristenbelasting het aantal overnachtingen binnen grenswaarde van 20 miljoen overnachtingen te brengen is verhoging met 20-25% naar 30-35% nodig
“Een verhoging van de toeristenbelasting
.....heeft een remmend effect op het aantal overnachtingen, maar dat effect is niet heel groot.
.....is relatief effectief om de belastinginkomsten voor de gemeente Amsterdam te verhogen.”

De wethouders noemen het scenario van het verdrievoudigen van de toeristenbelasting 'een scenario met een radicaal karakter', waarbij er ook een 'zeer grote mate van onzekerheid geldt' als het gaat om de daadwerkelijke invloed op de drukte in de stad, de opbrengsten en mogelijke ongewenste neveneffecten. Er is berekend dat dit tussen de 263 tot 689 miljoen euro op kan leveren

Budgettaire inzet
Beide wethouders zien meer in een 'budgettaire inzet' van de toeristenbelasting, omdat zij ook erkennen dat het een 'effectief instrument kan zijn om meer inkomsten te genereren'. Ze willen daarmee de kosten die 'samenhangen met het in goede banen leiden van de bezoekersstromen, de groei van de stad en andere opgaven in de stad' kunnen dekken en willen dat daarvoor de overnachtende toerist betaalt.

In de presentatie van de voorjaarsnota werd al duidelijk dat het college een verhoging van de toeristenbelasting met ingang van 1 januari 2024 wilde met 1%punt+ €1,00 naar 8% en € 4,00. Echter op basis van overleggen met de gemeenteraad is bekend geworden dat er een meerderheid lijkt te zijn die de toeristenbelasting nog verder wil verhogen.

We verwachten met de presentatie van de begroting 2024 (eind september) inzicht te krijgen met welke tarieven voor 2024 en mogelijk later wordt gerekend. Uiteindelijk zal pas in november van dit jaar tijdens de vaststelling van de begroting in de gemeenteraad definitief bekend zijn wat de tarieven worden. Inspraak is mogelijk in de commissievergadering van oktober. KHN Amsterdam zal hier gebruik van maken en onze leden en partners t.z.t. ook attenderen op de mogelijkheid. Uiteraard zullen we de beslissers zo veel mogelijk vooraf (nogmaals) informeren over overwegingen waarom het een slecht idee is om de toeristenbelasting te blijven verhogen en daarmee mogelijk de hoogste tarieven van de wereld te krijgen.

Invloed op besluitvormingsproces
Het dossier is weerbarstig. Rationele argumenten lijken er bij de beslissers op dit dossier niet toe te doen. De uitdaging om meer geld op te halen via de overnachtende toerist ter dekking van de begroting voor de post Algemene dekkingsmiddelen lijkt het enige doel.

Er zijn veel argumenten waarom dit een slecht idee is, onderstaand zetten we kort de belangrijkste argumenten op een rij.

• Verdere verhoging van de belasting gaat niet bijdragen aan de ambities om te komen tot minder bezoekers en een duurzame bezoekerseconomie met waardevolle bezoekers. Elke vermindering van overnachtingen zal leiden tot meer dagbezoekers die niets bijdragen en de stad geld kosten. Een groot deel overnacht dan in de regio waar de overnachtingsprijs lager is. De verhouding verblijfs- en dagbezoeker was vorig jaar al 42/58 en zal snel veranderen.
• Amsterdam wordt een stad die onbetaalbaar wordt voor de creatieve en educatieve reizigers, jonge families, enz. Een groot deel van deze bezoekers zal wegblijven. Een stad die onbetaalbaar wordt voor deze bezoekers krijgt een voorzieningenniveau dat steeds minder interessant is voor de Amsterdammer met een lager bestedingsbudget.
• We verliezen vooral zakelijke gasten en congressen aan andere steden die geen of lagere tarieven hanteren. We hebben nu al het hoogste tarief van Europa en staan op de vierde plaats wereldwijd. Knarsetandend hebben we onlangs moeten toezien hoe het IS Europe Congres is verkast naar Barcelona. Dat scheelt zo maar 70 miljoen. Ook voor het grote IBC Congres is het op dit moment knokken om die voor Amsterdam te behouden en daarbij speelt de hoogte van de toeristenbelasting een rol. De zakelijke bezoeker levert een belangrijke bijdrage aan de ambitie om te komen tot minder overlast gevende bezoekers. Die moeten we niet wegjagen.
• Een verhoging per 1 januari 2024 is schending van het rechtszekerheidsbeginsel. De nieuwe tarieven zouden minder dan 2 maanden voorafgaand aan de invoeringsdatum bekend worden. Nooit zijn tarieven op deze korte termijn verhoogd. Een deel van hotelkamers en zeker die voor congressen zijn immers al verkocht voor volgend jaar in een inclusief prijs. De verhoging kan niet doorbelast worden en moet door de hotelier zelf betaald worden. Het is een misvatting dat door de goede kamerprijs en bezettingen de sector is hersteld. Verre van dat. De sector is de enorme schuldenlast van corona nog lang niet te boven. Hierdoor en door enorme kostenstijgingen staan de marges onder druk.
• Bij nog hogere tarieven wordt het instrument misbruikt. Langzaam worden we naar juridische procedures geduwd. Het is niet de richting die we op willen gaan, maar die lijkt onvermijdelijk en is ook voor de gemeente niet zonder risico’s.
• Als sector geven we er de voorkeur aan om met de gemeente de schouders eronder te zetten en te streven naar een echt duurzame aanpak. Het zou redelijker zijn om met de totale sector te verkennen hoe je meer inkomstenbronnen kunt genereren uit de bezoekerseconomie en echt het verschil kunt maken rondom de uitdagingen van massatoerisme.
• Je zou moeten werken aan een consistente aanpak die hier naartoe werkt. Een lange termijnplan, waarbij de focus ligt op bezoekers die echt waarde toevoegen, zodat er een klimaat is waarbij we volop kunnen blijven investeren in duurzaamheid en onze rol als sociale werkgever.

Wat hebben we tot op heden gedaan

• We hebben verweer gevoerd met juristen bij de totstandkoming van de verordening toerisme in balans.
• Op alle mogelijke vergaderingen van de commissies is ingesproken als het om de verordening toerisme in balans ging en/of verhoging van toeristenbelasting.
• We hebben samen met Horwath en ABNAMRO een enquete uitgezet en zij hebben een waardevol rapport gemaakt ter ondersteuning van onze lobby, Hotels over Toerisme.
• We hebben met experts en onze partnerorganisaties in het buitenland een verkenning gedaan en allerlei relevante studies en jurisprudentie verzameld.
• We onderhouden contacten met de politieke partijen om onze standpunten duidelijk te maken samen met partners die hier ook door beïnvloed worden. Gesprekken zijn gevoerd, raadsbrieven en notities zijn gestuurd.
• In lokale en landelijke media zijn onze standpunten veelvuldig onder de aandacht gebracht.
• We hebben het manifest op initiatief van Erik-Jan Ginjaar ondertekend, zie bijlage.
• We hebben meerdere malen een juridische verkenning uitgevoerd met gespecialiseerde advocaten en fiscalisten; zie in de bijlage de resultaten die we nu kunnen delen. We doen een dringend beroep op onze achterban om waar mogelijk mee te werken en denken aan dossieropbouw voor proefprocessen. Lees daarom de informatie van dit artikel goed om na te gaan hoe je daar een bijdrage aan kunt leveren.
• We voeren gesprekken met wethouder Mbarki.

We worden in dit proces gesteund door de landelijke organisatie KHN, het Georganiseerd Bedrijfsleven Amsterdam, ABNAMRO en ook gaat onze dank uit naar onze partner Luxury hotels of Amsterdam, die zeer actief is in de lobby.

Hoe nu verder
De komende periode zullen we met verschillende gemeenteraadsvertegenwoordigers en de wethouder het gesprek aangaan en proberen andere inzichten te geven. Mogelijk doen we nog een beroep op een aantal ondernemers. We zullen uiteraard inspreken tijdens de momenten waarop dat kan en zoveel mogelijk onze argumenten publiekelijk maken. Daarnaast trachten we een optimale voorbereiding te treffen voor mogelijke proefprocessen en zullen we jullie als achterban zo goed en snel mogelijk informeren.

Mocht daar behoefte aan zijn schroom dan niet contact op te nemen over dit dossier met regiomanager: Eveline Doornhegge, e.doornhegge@khn.nl / 06 51 49 07 09.