Samenvatting juridische argumenten dossier verhoging toeristenbelasting Amsterdam

Uit een grondige analyse is gebleken dat er een viertal argumenten zijn die het beste in een proefprocedure naar voren kunnen worden gebracht. Uiteraard bestaan daarnaast ondersteunende en aanvullende argumenten, doch zal daar juridisch geen dan wel een minder zwaar gewicht aan worden gehangen in een (gerechtelijke) procedure. De vier argumenten worden hieronder zo beknopt mogelijk weergegeven.

1. Beroep op een schending van het zorgvuldigheids- en motiveringsbeginsel (exceptieve toetsing)

Het eerste argument ziet op een schending van het zorgvuldigheids- en motiveringsbeginsel. Deze beginselen houden kortgezegd in dat een bestuursorgaan zorgvuldigheid moet hebben betracht bij de invoering van de verordening toeristenbelasting en dat het gebruik van de toeristenbelasting als heffingsmiddel ook voldoende is gemotiveerd. De toetst die een rechter dan hanteert wordt exceptieve toetsing genoemd: de verordening wordt dan getoetst op rechtmatigheid en meer in het bijzonder op verenigbaarheid met hogere regelgeving.

Daarbij wordt onder meer beoordeeld of een bestuursorgaan - in onderhavig geval de gemeente Amsterdam - bij het invoeren van de verordening toeristenbelasting de belangen van alle relevante stakeholders heeft betrokken en daar een goede afweging in heeft gemaakt, dat de bevoegdheid om toeristenbelasting te heffen wordt gebruikt voor het doel waarom deze heffing in het leven is geroepen en of de verordening een deugdelijke grondslag biedt voor de opgelegde aanslag toeristenbelasting.

Gezien de geluiden vanuit de gemeente Amsterdam zijn wij van mening dat op dit moment in de totstandkoming van een nieuw verhoogd tarief voor de toeristenbelasting niet wordt voldaan aan deze beginselen.

2. Strijdigheid met artikel 1 van het Eerste Protocol van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EP EVRM)

Door de almaar stijgende toeristenbelasting kan in bepaalde gevallen bij belastingplichtigen sprake zijn van een zogeheten individuele en buitensporige last. In zulke gevallen is de heffing in strijd met het recht op ongestoord eigendom zoals neergelegd in artikel 1 EP EVRM.

Hiervan is sprake wanneer belastingheffing op een specifieke belastingplichtige zwaarder drukt dan in het algemeen. Een dergelijk argument heeft grote bekendheid gekregen door de procedures tegen de inkomstenbelastingheffing in box 3. Doordat de heffing in die gevallen hoger uitviel dan het daadwerkelijk behaalde rendement, heeft de Hoge Raad geoordeeld dat de belastingheffing heeft geleid tot een individuele en buitensporige last. Ook in de gemeentelijke heffingen zijn een aantal rechtszaken geweest waarbij in specifieke gevallen werd geoordeeld dat daarvan sprake was, waardoor de opgelegde aanslagen werden vernietigd.

Specifiek voor de toeristenbelasting kan een beroep op strijdigheid met artikel 1 EP EVRM slagen, wanneer een belastingplichtige aantoonbaar de last van de heffing niet kan dragen. Ook zal een rechter een beroep kunnen honoreren wanneer de toeristenbelasting kostprijsverhogend werkt bij bepaalde belastingplichtigen, waardoor de heffing zwaarder weegt dan voor de doorsnee belastingplichtige. Dat kan bijvoorbeeld zo zijn wanneer de afwenteling op de toerist niet meer mogelijk is of dat andere aanvullende kosten worden gemaakt (bijvoorbeeld creditcardkosten/rentenadeel door eerdere boekingen die nog tegen een oud tarief in rekening werden gebracht).

3. Onredelijke en willekeurige belastingheffing

Daarnaast kan de verhoging van de toeristenbelasting leiden tot een zogeheten onredelijke en willekeurige belastingheffing. Wanneer daarvan sprake is, zal een verordening (partieel) onverbindend worden verklaard.

In de jurisprudentie komt naar voren dat een beroep op een onredelijke en willekeurige belastingheffing slaagt, indien de tarieven van gemeentelijke heffingen exorbitant zijn gestegen. Hiervan zal niet snel sprake zijn, maar een absolute grens is daarvoor helaas niet gegeven. Bij een dergelijk beroep zal een rechter beoordelen of de heffing dusdanig hoog is, dat de wetgever met het toekennen van de bevoegdheid aan een gemeente om toeristenbelasting te heffen dergelijke zware gevolgen voor een belastingplichtige niet voor ogen kan hebben gehad. Ook kan sprake is zijn van een onredelijke en willekeurige heffing indien disproportionaliteit tussen de belastingheffing en het gebruik van bijvoorbeeld de gemeentelijke voorzieningen bestaat. Deze grens is tot op heden nog onduidelijk.

Wanneer de verhoging van de toeristenbelasting exorbitante vormen aan gaat nemen, zal een standpunt op een onredelijke en willekeurige heffing kans van slagen hebben.

4. Schending van het rechtszekerheidsbeginsel

Tot slot zou sprake kunnen zijn van schending van het rechtszekerheidsbeginsel. Het rechtszekerheidsbeginsel houdt in dat een belastingplichtige moet weten waar hij aan toe is: er dient tijdig bekend te zijn aan welke belastingheffing een belastingplichtige is onderworpen, welke maatstaf van heffing wordt toegepast en welk tarief wordt geheven.

Als de besluitvorming omtrent de verhoging van de toeristenbelasting in een te laat stadium kenbaar wordt gemaakt en de verordening wordt te laat vastgesteld, kan een belastingplichtige niet meer anticiperen op de aanpassing. Daardoor kan de verhoging niet meer afgewenteld worden op de toerist. In een dergelijk geval wordt het rechtszekerheidsbeginsel geschonden.

Of een dergelijk beroep zal slagen, hangt af van de exacte totstandkoming van de verhoging en de daadwerkelijke vaststelling. Daardoor is het voor nu nog te vroeg om te beoordelen of daarvan sprake is. De ontwikkelingen zullen dan ook op de voet worden gevolgd, mede vanwege een mogelijk beroep op een schending van het rechtszekerheidsbeginsel.

Samenvattend

Alle vier de standpunten zullen in een (proef)procedure nader moeten worden ingekleed, afhankelijk van de ontwikkelingen van de totstandkoming van een nieuwe verordening toeristenbelasting alsmede de definitieve verhoging van de tarieven. Daarnaast dienen alle omstandigheden van individuele belastingplichtigen te worden meegewogen bij de aangehaalde argumenten.

Wij zullen de totstandkoming dan ook goed blijven monitoren en jullie hierover op de hoogte houden. Ook zullen wij alvast een nadere inschatting maken van belastingplichtigen die het meest geschikt zullen zijn voor een te voeren (proef)procedure).